Ik ben niet lenig hoor
Dan heb ik misschien goed nieuws voor je. Ik ben yogadocent en ook niet zo 'lenig'. Hoe dat kan zal ik later vertellen maar eerst wil ik je geruststellen.
Moet je lenig zijn om aan yoga te doen?
Het antwoord is nee. Misschien word je leniger als je yoga doet, maar dat is niet het hoofddoel. Als yogadocent vind ik het belangrijk dat je leert luisteren naar je lichaam: Mijn mantra in de les is: "Luister naar je lichaam, ga niet over je grenzen."
We leven in een maatschappij die vaak snel is en waar veel van ons wordt gevraagd. Om aan al die eisen te kunnen voldoen, negeren we vaak de signalen van ons lichaam. Als we moe zijn nemen we een kop koffie, zodat we dóór kunnen. We kennen nu eenmaal geen siësta in Nederland. Als we ons grieperig voelen of hoofdpijn hebben, nemen we een aspirine en we kunnen weer verder. Langzaam verliezen we het contact met ons lichaam, door haar signalen te negeren en te onderdrukken.
Bij yoga nodig ik je uit om je lichaam weer te leren voelen en je lichaam géén geweld aan te doen. Oefeningen mogen dus nooit pijn doen! Iedereen kan yoga doen binnen haar of zijn grenzen. Met yoga leer ik je eerst die grenzen weer te voelen en te respecteren. Langzaamaan word je misschien leniger door die oefeningen, maar voor mij is dat meer een 'bijeffect'.
Waarom ben je wel/niet 'lenig'?
Hoe ver je in een houding komt is afhankelijk van verschillende factoren:
- de stijfheid van je spieren
- de stijfheid van je bindweefsel
- de bouw van je skelet
- of er wervels in je ruggengraat scheef staan / blokkades in gewrichten zijn.
Als je niet verder komt een een houding door 1&2 dan is er sprake van spanning (tension). Kom je niet verder door 3&4 dan komt dat door bot-compressie.
1&2 stijfheid van je spieren en bindweefsel
Met alle vormen van yoga kun je je spieren verlengen en ook versterken. (1) Alleen bij Yin yoga verleng en versterk je ook het bindweefsel (1&2) In de yin yoga blijf je minimaal 3 minuten in een houding. Dan kan zelfs oplopen naar 15 minuten. Na ongeveer 2 minuten zijn je spieren op lengte en ga je het bindweefsel verlengen. Met yin yoga heb je dus invloed op de stijfheid van je spieren en het bindweefsel.
3&4 Skelet
Als je spieren en bindweefsel soepeler zijn geworden en je komt toch niet verder in een houding, dan kan er spraken zijn van compressie. Er komen dan botten tegen elkaar. Dit kan komen door de bouw van je skelet, doordat er wervels scheef staan of omdat er blokkades in gewrichten zijn (3&4). Juist dan is het belangrijk om er niet doorheen te willen gaan en je grens te respecteren, want je lichaam probeert als beschermingsmechanisme juist de beweging af te remmen. Een goede chiropractor of manueel therapeut kan helpen met het rechtzetten van ruggenwervels en het verhelpen van blokkades in gewrichten (4), maar niet altijd.
Aan de bouw van je skelet (3) kun je echter niet zoveel doen. Bijvoorbeeld: ruggenwervels hebben uitsteeksels. Als je weinig ruimte tussen je wervels hebt, kun je niet ver achterover buigen, omdat die uitsteeksels tegen elkaar komen. Jouw spieren en bindweefsel kunnen dan nog zo lenig en soepel zijn, de bot-compressie zorgt er voor dat je niet ver in een achterover buiging zult komen.
Het is waarschijnlijk dat mensen die niet lenig lijken, maar al jaren aan yoga doen, gewoon een skeletbouw hebben die in bepaalde houdingen beperkend werkt.
Wat als je skelet de beperkende factor is?
De foto's van de botten in deze blog laten normale variaties zien bij mensen in de bouw van het skelet. Door de verschillen in de bot-structuren, zullen mensen verschillen hun bewegingsruimte (range of motion) en daarom zullen ze de yogahoudingen verschillend uitvoeren.
Hierboven zie je twee linker schouderbladen. Het 'dak van het schouderblad' (Acromion) van het linker voorbeeld steekt minder uit, waardoor iemand zijn arm verder boven het hoofd kan brengen, zonder de ribben mee omhoog te laten komen. Hierdoor zal deze persoon verder in de Neerkijkende Hond kunnen komen (de vrouw in het rode shirt).
De vrouw in het roze shirt, heeft een schouderblad dat meer op het rechter voorbeeld zal lijken. Als ze haar arm omhoog brengt zal ze eerder compressie voelen, dat voelt ze dan aan de voorkant van haar schouder. Ze kan verder in de Neerkijkende Hond komen door de handen verder uit elkaar te zetten, dan heeft ze minder last van het beperkende 'dakje'.
Voel je in in de Neerkijkende Hond pijn aan de voorkant van je schouder, dan is er sprake van compressie, dan moet je voorzichtig zijn en je grenzen bewaken. Op het rechter plaatje hieronder is sprake van compressie.
Zet je handen dan wat verder uit elkaar en voel of de druk op je schouders vermindert. Voel je een rek bij de triceps, dan is er sprake van spanning (tension) en dat is prima, zolang het geen pijn doet. :-)
Ik ben ook niet 'lenig'
Ik ben yogadocente, maar zelf ook niet lenig. Ik heb vanaf mijn geboorte een scoliose en een torsie in mijn ruggengraat, waardoor o.a. mijn bekken scheef staat.
Ik ben bij diverse chiropractors, fysiotherapeuten en manueel therapeuten geweest, de scoliose is verminderd, maar mijn bekken staat nog scheef. Hoewel mijn spieren vrij lenig zijn en ik bij sommige oefeningen zelfs hypermobiel ben, zal ik nooit in de tanghouding mijn neus op mijn knie kunnen leggen. Is dat erg? Welnee. Zeker ook omdat ik door de yoga geen last meer heb van mijn rug.
In een cursus van Anat Geiger kwam ik erachter dat er vrij snel compressie van mijn botten ontstaat als ik mijn bovenbeen (femur) naar buiten draai (exorotatie). Dit heeft te maken met de vorm van mijn heupgewricht. Met andere woorden, ik krijg al vrij snel last van mijn knie als ik in kleermakerszit zit. Een kussen onder mijn zitvlak en knie helpt dan. De hele- of halve lotushouding hoef ik helemaal niet te proberen, ook niet als ik heel erg mijn best zou doen. Ik zou mezelf alleen maar blesseren.
Sommige leden komen verder in bepaalde houdingen dan ik. Ik gebruik hen dan als voorbeeld, hoe de houding er uit kan zien in de uiterste stand. Zelf laat ik zien dat ik luister naar mijn lichaam en zó ver ga als bij mij past.
Yoga voor iedereen
In mijn yogalessen laat ik verschillende opties zien van een oefening. De oefening wordt steeds een stap moeilijker. Zo kan iedereen op haar of zijn niveau meedoen. Ook pas ik oefeningen individueel aan als dat nodig is. Iedere yogabeoefenaar is uniek - we hebben allemaal onze eigen unieke beperkingen - en we doen daarom de oefeningen allemaal op onze eigen unieke wijze. Hoe 'lenig' je bent vind ik van ondergeschikt belang. Alle lenige en 'niet lenige' mensen zijn welkom in mijn yogalessen.
Hoe lenig of flexibel ben jij? Zou yoga iets voor jou kunnen zijn?
Je bent welkom bij onze yogalessen in Den Haag - Leidschenveen bij De Dolfijn
Met dank aan Estelle Pelser, fysiotherapeut en yogadocent bij 'De Dolfijn' voor de aanvullingen in deze tekst.
De foto's van de normale variaties in menselijke botten komen van de website van Paul Grilley.
De foto's van de modellen komen van Yogaonline